Aide au déchiffrage

[MariedeBlyau]

Bonjour à tous,
Dans notre contexte européen il est intéressant de comparer plusieurs sources, dont celle d'un auteur hollandais, Brinkhoff, J.M.G.M. "Une représentation de Nimègue de la sainte flamande barbue".
Si la sainte dans la légende semble avoir eu comme père un roi portuguais, le nom néerlandais "Ontcommer" et équivalents allemand et et anglais ont bien une étymologie germanique. En particulier "ontcommer" a bien une racine flamande, comme il est expliqué dans le dernier paragraphe ci-dessous.
En bref les croyances populaires veulent qu'on invoque la sainte à l'heure de la mort pour mourir "sans souci" (néerlandais kommer = souci, et le préfixe néerlandais ont a un peu la signification du préfixe latin a privatif.
Voyez également tous les noms portés par la sainte. Le nom latin au contraire fait penser à "cum" + les soucis. La petite sainte endosserait donc tous les soucis.
Pour le reste, à vos dictionnaires néerlandais-français!!!
Bonne journée.
Marie

http://www.djdekker.net/stevenskerk/int/ontcommer.html
Sint-Ontcommer

Het meisje Ontcommer had zich zojuist tot het christendom bekeerd en een plechtige gelofte van kuisheid afgelegd, toen haar heidense vader, de koning van Portugal, eiste dat zij zou trouwen met een door hem uitgekozen heidense prins. Om dit te voorkomen bad de knappe Ontcommer om een lelijk uiterlijk, dat eventuele aanbidders zou afschrikken. Daarop kreeg zij niet alleen een borstelige snor, maar groeide er ook nog eens een flinke baard aan haar kin. Geen man wilde haar nog hebben. Haar vader werd hierover echter zo kwaad, dat hij haar liet kruisigen.


De geschiedenis van Sint-Ontcommer kan tot de vijftiende eeuw worden teruggevoerd. Waarschijnlijk is het verhaal het gevolg van een verkeerde interpretatie van het beroemde crucifix ‘Il Volto Santo’, of ‘het heilig gezicht’, in de Italiaanse stad Lucca: een beeld van de gekruisigde Christus met een lang gewaad, de ogen wijd open, het haar over de schouders vallend, en een kroon op het hoofd (zie de foto rechts). In de vroege Middeleeuwen was het niet ongewoon om Christus aan het kruis af te beelden met een kroon en een lang gewaad. Maar vanaf de elfde eeuw verdween deze wijze van voorstellen: zo nam de lendendoek de plaats van de mantel in. Toen in latere eeuwen afbeeldingen van ‘Il Volto Santo’ via kooplieden door heel Europa verspreid raakten, werd het onderwerp niet meer correct herkend. De gekruisigde persoon werd aangezien voor een vrouw met een baard die zich aan het kruis het martelaarschap verwierf.

De cultus van Ontcommer verspreidde zich vanaf het begin van de vijftiende eeuw over heel West-Europa. De heilige kreeg een plaats in diverse gebeden- en martelaarsboeken. Zo bevat een in 1533 te Parijs gedrukt brevier een antifoon en gebed ter ere van de heilige met de baard. Haar feestdag is 20 juli.

Zowel de Nederlandse naam Ontcommer als de Duitse en Engelse equivalenten houden verband met het volksgeloof dat ieder die deze heilige in zijn stervensuur aanroept, ‘zonder kommer’ zou sterven. Zij wordt ook genoemd: Affligée, Comera, Cumerana, Dignefortis, Eutropia, Hulpe, Komina, Kümmernis, Liberata, Librata, Livrade, Ontcomera, Ontcommene, Reginfledis, Uncumber, Wilgefortis enz… De heilige wordt gewoonlijk afgebeeld als een gekruisigd meisje met een lang gewaad en vaak een baard; zo is ze ook op de schildering in de Stevenskerk te zien (tweede helft 15e eeuw).

Literatuur:
- Brinkhoff, J.M.G.M., ‘Een Nijmeegse voorstelling van de Vlaamse baardheilige’, Numaga 13 (1966), 105–109.

[fabondue]

Bonjour à toutes et tous,

Merci pour toutes ces recherches. La lecture de Christian est surement exacte mais je me range à ce que vous avez trouvé sur Ste Ontcommere pour valider ce prénom.

Cordialement,

[MariedeBlyau]

Bonjour Fabienne,
Pour en revenir au contenu de Brinkhoff au sujet de l'origine de la légende de la "sainte barbue" que certains auront peut-être eu des difficultés à traduire.
http://www.djdekker.net/stevenskerk/int/ontcommer.html

(traduction du passage en bleu dans le message précédent)

On peut faire remonter l’histoire de Sainte Ontcommer au 15e siècle. Probablement l’histoire est-elle le résultat d’une interprétation fautive du "crucifix" (ici dans le sens d"image du Christ en croix") célèbre “Il Volto santo”, ou “la sainte face”, dans la ville italienne de LUCCA : une image du Chist crucifié portant un long vêtement, les yeux grands ouverts, les cheveux tombant sur les épaules, et une couronne sur la tête (photo de droite). Au début du Moyen Age il n’était pas inhabituel de représenter le Christ en croix avec une couronne et un long vêtement. Mais à partir du 11e siècle cette façon de le représenter disparut : ainsi le linge autour des reins remplaça le manteau. Lorsque au cours des siècles ultérieurs des représentations de ‘Il Volto Santo’ se répandirent via des marchands à travers toute l’Europe, le sujet ne fut plus reconnu correctement. La personne crucifiée fut prise pour une femme barbue martyrisée sur la croix.

(Voilà donc comment naissent certaines légendes hagiographiques!!!)
Bonne journée.
Marie